Marzenia powstańca Adama Drzewoskiego
Dobre kontakty warszawskich krótkofalowców z Adamem Drzewoskim w spotkaniach na roczystościach i prowadzonych rozmowach telefonicznych doprowadziły do roboczego spotkania. Na zaproszenie, grupa krótkofalowców Bogdan Szkudlarek SP3LD z Kalisza, Zygmunt Seliga SP5AYY i Krzysztof Półtorak SQ5WN z Warszawy, przybyła do mieszkania Adama Drzewoskiego w Warszawie, a celem spotkania było pozyskanie wiedzy o środkach łączności radiowej w Powstaniu Warszawskim. Z życiorysu Adama dobrze wiedzieliśmy o jego zainteresowaniach radiotechniką. Tuż przed wybuchem II wojny światowej należał do Klubu Krótkofalowców Harcerstwa Chorągwi Warszawskiej - był nasłuchowcem. Również jego udział w Powstaniu Warszawskim związany był z radiem. Adam Drzewoski ps. "Benon" w drugim miesiącu Powstania przechodzi do Śródmieścia Południowego, gdzie w budynku centrali telefonicznej zwanej Małą Pastą przy ul. Piusa XI numer 19 zajmuje się nasłuchami radiowymi głównie z Londynu na potrzeby Komendy Głównej Armii Krajowej. Wspomnienia swoje z tego okresu Powstania zostały opisane w Biuletynie Informacyjnym Związku Powstańców Warszawskich "Powstaniec Warszawski" nr 78-79. W trakcie naszego spotkania, Bogdan Szkudlarek znany kolekcjoner sprzętu radionadawczego z okresu II wojny światowej, posiadający własne muzeum tych urządzeń, przywiózł z sobą kilka radiostacji z tego okresu aby dowiedzieć się bliżej o ich budowie i przeznaczeniu. Prezentowane urządzenia, jak radiostacje typ AP5, RK1 i odbiornik OSB oraz fotografie przedstawiające ten sprzęt, Adam Drzewoski poznawał - choć z trudem ...jakoś inaczej wyglądały na fotografiach, a inaczej w rzeczywistości... Było to trudne, ale sam widok ich przywoływał jego pamięć. Brał je do ręki i zaraz opowiadał o ich budowie i gdzie miał z nimi doczynienia. Na jednej z przeglądanych fotografii Adam zauważył znajomy odbiornik radiowy firmy Philips. Z takimi odbiornikami typ H2L/7 przeznaczonymi dla Krigsmarine Adam miał doczynienia w Zakładach PHILIPS w Warszawie przy ulicy Karolkowej w Warszawie, gdzie pracował w czasie okupacji, a w okresie Powstania, on i jego kolega Kazimierz Umiński ps. "Stanisław" wykonywali cały czas na zmianę do końca powstania nasłuchy stacji radiowych z Londynu dotyczące zrzutów lotniczych broni i zaopatrzenia dla Powstania. Tutaj wspomniał o dużych problemach z zasilaniem elektrycznym odbiornika, przecież elektrownia Powiśle, która jeszcze funkcjonowała do 4 września 1944 roku zasilając miasto i potrzeby powstania, po bombardowaniu przestała dostarczać prąd. Szybko wykorzystano znajdujące się na terenie centrali telefonicznej (mała Pasta) akumulatory i baterie elektryczne o dużej mocy do zasilania odbiorników nasłuchowych, prądu wystarczyło do końca Powstania. Takiego eksponatu jak odbiornik nasłuchowy PHILIPS H2L/7 jeszcze nie ma w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego. Dobrze by się stało, aby go poszukać - myślał Adam! To ciekawe spotkanie nam krótkofalowcom dało wiele do przemyśleń ... a może uda nam się spełnić marzenie powstańca. Tym wyzwaniem zajął się Bogdan Szkudlarek. Nawiązał kontakt z kolegą Janem Hullemanem mieszkającym w Eindhoven w Holandii gdzie mieści się firma Philips. Po długich poszukiwaniach i uzgodnieniach Bogdan zakupił taki sam typ odbiornika na jakim Adam Drzewoski podczas Powstania wykonywał nasłuchy. Ten egzemplarz nie był kompletny, wymagał znalezienia i uzupełnienia brakujących podstawek lampowych , niektórych oporników i kondensatorów. Te oryginalne części również zostały sprowadzone z Holandii i Niemiec.
Tak odrestaurowany odbiornik, Adam Drzewoski chciałby osobiście przekazać do Muzeum Powstania Warszawskiego, aby uzupełniały historię Powstania i stanowiły potwierdzenie faktów dla zwiedzających. Do odbiornika dołączamy niemieckie słuchawki radiowe, takie, jakie były używane przy nasłuchach w Powstaniu. Słuchawki przekazuje Henryk Berezowski – znany kolekcjoner starych odbiorników radiowych.
Zygmunt Seliga SP5AYY
Literatura:
Powstaniec Warszawski Nr 78-79 2014
LITERACJE 1 sierpnia 2014 Związek Powstańców Warszawskich
„Most Holandia-Polska” Zdzisław Klimczuk Wydawnictwo Bis Press 1996
